Google, Microsoft, Yahoo!, AOL: προσωπικά δεδομένα και λογοκρισία

Πρόσφατα, τα παιδιά από το dothakers.gr μου έστειλαν έναν σύνδεσμο σε μία άκρως ανησυχητική για τα δεδομένα μου (και πολλών άλλων υποθέτω) είδηση, όπου και μόνο ο τίτλος του ποστ προκαλεί στην αρχή έκπληξη και τουλάχιστον απογοήτευση, αν όχι και φόβο:

Google Provides Details Of Anonymous Blogger In Israel

Διαβάζουμε:

The defamation case centers on allegations against three members of the Shaarei Tikva council posted on Blogger, including posts that suggested the council members took bribes, pretended to be disabled to gain tax advantages, and that the councilmen have links to organized crime. The councilmen asked the court to order Google to hand over the IP address details of the anonymous blogger but the court did not order Google to do so. Instead Google entered into an arrangement where by they would contact the blogger and give him or her 3 days to respond anonymously to the allegations. There was no response from the blogger so Google handed over the IP address to the court and plantiffs despite there being no legal requirement for them to do so.

Αυτό που μου προκαλεί εντύπωση είναι πως η Google φαίνεται να έδωσε κατά κάποιον τρόπο «οικειοθελώς» την IP του blogger, μετά από την πάροδο της προθεσμίας των 3 ημερών που οι ίδιοι έδωσαν στον blogger για να απαντήσει στις κατηγορίες που του απαγγέλθηκαν, και για κάποιον όχι και τόσο σημαντικό λόγο.

Για να καταλάβουμε τι σημαίνει η αποκάλυψη της IP κάποιου blogger: την πρόσβαση στο ίντερνετ την παρέχουν σε μας (στους χρήστες) οι Internet Service Providers (ISP), στους οποίους ουσιαστικά πληρώνουμε ένα αντίτιμο και αυτοί με την σειρά τους μας δίνουν πρόσβαση στο ίντερνετ (για παράδειγμα, στην Ελλάδα γνωστοί ISP είναι οι Otenet, HOL, Fortheputs, κτλ). Η παροχή πρόσβασης στο ίντερνετ ουσιαστικά σημαίνει πως ο ISP παρέχει στον χρήστη ένα μέρος του bandwidth της εταιρίας για να κατεβάζει και ανεβάζει δεδομένα, καθώς επίσης και μία IP. Έτσι, κάθε φορά που κάποιος θέλει να μπει στο ίντερνετ, ο ISP του παρέχει μία IP, και προφανώς διατηρεί αρχεία στα οποία περιέχονται, εκτός των άλλων, πληροφορίες σχετικά με το ποια IP έχει κάθε χρήστης τους κάθε χρονική στιγμή.

Όταν κάποιος συνδέεται στο Blogger (ή στο WordPress ή οποιαδήποτε άλλη πλατφόρμα blogging) το Blogger κρατάει για διάφορους λόγους την IP του χρήστη. Η IP από μόνη της δεν μπορεί να αποκαλύψει την ταυτότητα του χρήστη (μπορεί όμως να δώσει διάφορες πληροφορίες, όπως από ποιον ISP συνδέεται ο χρήστης, από ποια γενικότερη γεωγραφική περιοχή κτλ), ενώ επίσης πέραν του Blogger κανείς άλλος δεν μπορεί να δει την ΙP του χρήστη που δημοσίευσε ένα άρθρο στο blog του.

Αν τώρα το Blogger (βλέπε: η Google) αποκαλύψει πως «την τάδε μέρα και ώρα ο ανώνυμος blogger Χ που δημοσίευσε αυτό το ποστ είχε αυτή την IP«, τότε εύκολα μπορεί να βρεθεί ο ISP που χρησιμοποιεί ο Χ, και με την βοήθεια του ISP να αποκαλυφθούν και τα πραγματικά στοιχεία του blogger, αφού ο ISP μπορεί εύκολα να δει ποιος πελάτης του είχε την συγκεκριμένη μέρα και ώρα την συγκεκριμένη IP (και φυσικά για κάθε πελάτη του έχει τα πλήρη στοιχεία του).

Έτσι, ουσιαστικά αποκαλύπτοντας η Google την IP του blogger έχει κάνει το πρώτο μεγάλο βήμα για την αποκάλυψη των πραγματικών του στοιχείων (το δεύτερο βήμα είναι ο ISP να δώσει τα πραγματικά στοιχεία του χρήστη που είχε την συγκεκριμένη IP), και άρα ουσιαστικά έχει αποκαλύψει την πραγματική ταυτότητα του blogger.

Η Google όμως δεν είναι συνηθισμένη να δίνει «έτσι απλά» τα στοιχεία των bloggers, ή γενικότερα να αποκαλύπτει προσωπικά δεδομένα των χρηστών των διαφόρων υπηρεσιών της. H Google είναι η ίδια εταιρία που αρνήθηκε (1, 2, 3) να δώσει στο υπουργείο Δικαιοσύνης της Αμερικής στατιστικά για τους πιο συχνούς όρους αναζήτησης, για μία δικαστική μάχη υπέρ της προστασία των παιδιών από πορνογραφικό υλικό, σε αντίθεση με τις άλλες τρεις εταιρίες (AOL, Microsoft, Yahoo!) από τις οποίες ζητήθηκε επίσης το ίδιο και οι οποίες ικανοποίησαν το αίτημα αυτό. Μιλάμε για μια πολύ πιο απλή περίπτωση, όπου η Google κλήθηκε να δώσει απλά κάποια στατιστικά (κανένα προσωπικό δεδομένο) και τα οποία μάλιστα θα χρησιμοποιούνταν για την προστασία των παιδιών από το πορνογραφικό υλικό. Σε αυτούς που θα σπεύσουν να πουν πως «καλά, γιατί δεν έδωσε αυτές τις πληροφορίες αφού δεν θα αποκάλυπταν προσωπικά δεδομένα, ενώ από την άλλη θα ήταν για καλό σκοπό«, να σημειώσω πως από κάτι τέτοιες επιφανειακά αθώες περιπτώσεις ανοίγουν οι ασκοί του Αιόλου, ή όπως καλύτερα αναφέρεται σε ένα από τα παραπάνω άρθρα από τον Marc Rotenberg της ανεξάρτητης μη-κερδοσκοπικής οργάνωσης «Electronic Privacy Information Center»:

If companies like Google respond to this kind of subpoena . . . I don’t see why the next subpoena might not say, ‘Give us what we asked for the last time — plus a little more.’

Φυσικά, σε περιπτώσεις που η Google είναι πεπεισμένη πως υπάρχει κάποιο σοβαρό ποινικό αδίκημα, έχει συνεργαστεί με τις αρχές και έχει παράσχει τα δεδομένα που τις ζητήθηκαν, στον βαθμό φυσικά που η ίδια κρίνει πως δεν παραβιάζονται τα ατομικά δικαιώματα τρίτων και υπό την προϋπόθεση πως τα δεδομένα είναι πολύ συγκεκριμένα και όχι μαζικά. Σε μία από τις περιπτώσεις αυτές η Google παρείχε για κάποιους χρήστες της υπηρεσίας Orkut συγκεκριμένα δεδομένα «that could help identify users accused of taking part in online communities that encourage racism, pedophilia and homophobia» (σύνδεσμος).

H Google είναι επίσης η ίδια εταιρία που συνεχίζει να παρέχει υπηρεσίες ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στο Ιραν, την στιγμή που η Microsoft και η Yahoo! έχουν διακόψει την παροχή υπηρεσιών στην συγκεκριμένη χώρα προφανώς για λόγους εξυπηρέτησης Αμερικανικών συμφερόντων (ασχέτως βέβαια αν το ίδιο το Ιράν επιβάλει πολύ ισχυρό φιλτράρισμα στους χρήστες του διαδικτύου…). Επιπρόσθετα, η Google δεν επιβάλλει κανενός είδους λογοκρισίας στα blogs (απ’ όσο τουλάχιστον ξέρω) την στιγμή που υπάρχουν αρκετά περιστατικά λογοκρισίας των blogs από την αντίστοιχη υπηρεσία blogging της Microsoft (1, 2) η οποία φαίνεται να υποκύπτει στις πιέσεις για λογοκρισίας της Κίνας. Με λίγα λόγια η Google φαίνεται να «αντιστέκεται» στις πιέσεις της Αμερικής και της Κίνας, και φαίνεται να βάζει τα δικαιώματα των χρηστών πάνω από τις αυθαιρεσίες των κυβερνήσεων (και δε μιλάμε για τυχαίες κυβερνήσεις…)

Και μιας και μιλάμε για email και προσωπικά δεδομένα, να μην ξεχνάμε πως η Yahoo! ήταν η εταιρία που έδωσε «στεγνά» τα στοιχεία του λογαριασμού της ηλεκτρονική διεύθυνσης και την ακριβή τοποθεσία από την οποία ένας κινέζος δημοσιογράφος είχε στείλει σε κάποιον γνωστό του στην Αμερική ένα email, το οποίο email είχε σταλεί νωρίτερα από την Κυβέρνηση στα ΜΜΕ (2, 3) και το οποίο έδινε οδηγίες για το πως θα έπρεπε να καλυφθεί η 15η επέτειος από τη σφαγή στην πλατεία Τιενανμέν (οι οδηγίες οδηγίες που δίνονταν στους εργαζόμενους στα ΜΜΕ ήταν να «κατευθύνουν σωστά την κοινή γνώμη», να «μην δημοσιεύουν ποτέ απόψεις που δεν είναι σύμφωνες με την επίσημη πολιτική» και να καταδίδουν στις αρχές τυχόν υποψίες που έχουν για συναδέλφους τους που επικοινωνούν με δημοκρατικά στοιχεία στο εξωτερικό). Ο δημοσιογράφος καταδικάστηκε σε 10ετή κάθειρξη για προδοσία κρατικών μυστικών. Και φυσικά, όλα αυτά έγιναν με την βοήθεια της Yahoo!, η οποία στην συνέχεια κλήθηκε να λογοδοτήσει για την ενέργεια της αυτή. Η Yahoo! δικαιολόγησε τον εαυτό της λέγοντας πως «δεν είχε άλλη επιλογή» (σύνδεσμος). Μάλιστα…

Επίσης, μιας που μιλάμε για προσωπικά δεδομένα καλό είναι να θυμίσουμε και την τρομερά απερίσκεπτη κίνηση της AOL να διαθέσει μία τεράστια συλλογή από προσωπικά δεδομένα σχετικά με τις αναζητήσεις 650.000 χρηστών. Η περίπου 2 Gigabytes συλλογή αυτή περιείχε περιέχει -είναι διαθέσιμη από αυτό το mirror site αν και η AOL φαίνεται να κατέβασε το link που είχε- περίπου 20.000.000 ερωτήματα που υποβλήθηκαν από χρήστες της AOL στη διάρκεια τριών μηνών. Φυσικά στην συλλογή κάθε AOL user name έχει αντικατασταθεί από ένα τυχαίο νούμερο, επιτρέποντας όμως έτσι για παράδειγμα την συλλογή όλων των ερωτημάτων που έχουν υποβληθεί από τον ίδιο χρήστη, το οποίο με λίγη παραπάνω επεξεργασία μπορεί να οδηγήσει ακόμα και στην αποκάλυψη της ταυτότητας του χρήστη:

The most serious problem is the fact that many people often search on their own name, or those of their friends and family, to see what information is available about them on the net. Combine these ego searches with porn queries and you have a serious embarrassment. Combine them with “buy ecstasy” and you have evidence of a crime. Combine it with an address, social security number, etc., and you have an identity theft waiting to happen. The possibilities are endless.

Οπότε με λίγα λόγια, η «προστασία του απορρήτου» και τα «προσωπικά δεδομένα» πήγαν περίπατο, στο βωμό του χρήματος και της απερισκεψίας. Αν και με τίποτα δεν μπορώ να πιστέψω πως ήταν απλά απερισκεψία και πως ολόκληρη AOL δεν σκέφτηκε ότι τα δεδομένα που διάθεσε μπορεί να αποκαλύψουν ευαίσθητα δεδομένα για τους χρήστες. Χρήματα – Προσωπικά δεδομένα σημειώσατε 1.

Την ίδια στιγμή, είναι πλέον δεδομένο πως η Microsoft ελέγχει (ίσως ο πιο δόκιμος όρος θα ήταν «φιλτράρει») το περιεχόμενο των συνομιλιών χρηστών του MSN Messenger (1, 2), για φαινομενικά καλό σκοπό: λογοκρίνει συγκεκριμένα urls για την αποφυγή διάδοσης worms και γενικότερα κακόβουλων προγραμμάτων που μπορεί να βλάψουν τον χρήστη (για παράδειγμα, δεν μπορείς να χρησιμοποιήσεις το αλφαριθμητικό «gallery.php» μόνο του ή σαν μέρος ενός οποιουδήποτε url, ενώ επίσης λογοκρίνει τα .info domains). Το θέμα που προκύπτει όμως είναι εφόσον εξακριβωμένα ελέγχει το περιεχόμενο των συνομιλιών, τι την εμποδίζει άραγε να ενημερώνει «τρίτους» αν στις συνομιλίες αναφέρονται διάφορες «ύποπτες εκφράσεις», από την στιγμή μάλιστα που έχει δείξει δείγματα σχεδόν τυφλής υπακοής στις επιταγές των «Αμερικανικών εθνικών συμφερόντων» και των «Κινέζικων εθνικών συμφερόντων»?!

Και πείστε με πως η υπακοή αυτή δεν έχει ανταλλακτική (προφανώς οικονομική) αξία για τις Yahoo! και Microsoft (αλλά και Google) με τις εκάστοτε χώρες. Πείστε με πως πίσω από την διαιώνιση της λογοκρισίας δεν υπάρχουν οικονομικά συμφέροντα. Γιατί πολλοί (όπως και η ίδια η Microsoft, η Yahoo, αλλά και η Google, το Youtube) υποστηρίζουν πως:

από το να μην παρέχονται καθόλου οι υπηρεσίες μας εκεί, και άρα οι χρήστες να βρίσκονται στο «σκοτάδι», προτιμάμε να τις παρέχουμε έστω και με κάποια λογοκρισία

(μιλώντας εκ μέρους του MSN, ο Brooke Richardson ανάφερε επακριβώς στους Times “We think it’s better to be there with our services than not be there.”). Εγώ από την μεριά μου θα το μεταφράσω αυτό ως:

από το να χάσουμε το μερίδιο μας στην διαφήμιση σε αυτές τις χώρες, και άρα να έχουμε σημαντικές οικονομικές απώλειες, καλύτερα να θυσιάσουμε μέρος της ελευθερίας λόγου στον βωμό του χρήματος.

Ο αρχικός λόγος που ξεκίνησα να γράψω αυτό το άρθρο ήταν η απόφαση της Google να δώσει την IP ενός blogger για έναν κατά την γνώμη μου όχι τόσο σημαντικό λόγο. Και αυτό ήταν κάτι που θεώρησα κατά κάποιο τρόπο τρομακτικό, γιατί από όσο θυμόμουν από παλαιότερες περιπτώσεις που αφορούσαν προσωπικά δεδομένα ή περιστατικά λογοκρισιάς, η Google φαίνονταν να είναι ιδιαίτερα προσεκτική και να βάζει την διασφάλιση του ιδιωτικού απορρήτου και την ελευθερία έκφρασης και λόγου πάνω από τα εκάστοτε εθνικά ή οικονομικά συμφέροντα.

Σε αντίθεση, οι Microsoft, Yahoo! και AOL δείχνουν να ενδιαφέρονται για τα προσωπικά δεδομένα και την ελευθερία λόγου πιο πολύ «για τα μάτια του κόσμου», ενώ όποτε τους ζητήθηκε να παρέχουν δεδομένα ή να λογοκρίνουν blogs το έκαναν εύκολα (για παράδειγμα, η Microsoft λογόκρινε κινέζικα blogs, η Yahoo! ρουφιάνεψε στην Κινεζική κυβέρνηση τα στοιχεία του δημοσιογράφου που έστειλε το email, ενώ η AOL ήταν ακόμη χειρότερη αποκαλύπτοντας -για οικονομικούς προφανώς λόγους- έμμεσα μία τεράστια συλλογή από προσωπικά δεδομένα χρηστών των υπηρεσιών της).

Ένα πάρα πολύ ωραίο σχετικό άρθρο, με την απάντηση του Matt Scutt της Google σε μία έρευνα της Privacy International η οποία κατέτασσε την Google στην χαμηλότερη θέση όσον αφορά το θέμα ασφάλειας (πιο χαμηλά από Yahoo!, AOL, Microsoft και διάφορες άλλες εταιρίες -αν είναι δυνατόν…), μπορείτε να διαβάσετε εδώ και να δείτε πως οι διάφορες «έρευνες» περί της ασφάλειας και των προσωπικών δεδομένων δεν φαίνονται να είναι και τόσο αξιόπιστες (άλλωστε το url του άρθρου είναι «Privacy International loses all credibility»)

Καθίστε λοιπόν και σκεφτείτε λίγο το μέγεθος του προβλήματος. Σκεφτείτε εσείς που έχετε email στην Yahoo! πως αν αύριο αποφασίσει η Ελληνική κυβέρνηση πως θέλει να δει τα στοιχεία σας και τα email σας μπορεί εύκολα να το κάνει, με την δικαιολογία της «εθνικής προδοσίας». Με την ίδια ευκολία μπορεί να λογοκρίνει το blog σας στο Live Spaces της Microsoft, ενώ τα δεδομένα σας στην AOL κάθε άλλο παρά προστατευμένα είναι. Και όπως φαίνεται, είναι και εφικτό να αποκαλυφθεί και η ταυτότητα σας βάσει του blog σας αν αυτό κριθεί απαραίτητο.

Και δεν έχω αναφερθεί καν σε όλα τα νέα social network services, όπως myspace, facebook, κτλ, στα οποία οι χρήστες εντελώς απερίσκεπτα αυτοφακελώνονται. Άλλωστε το facebook δείχνει να έχει ξεπεράσει ήδη τα όρια (1, 2).

Και σε όλα αυτά, βάλτε και τις κάμερες…

===============================================

Και επιστρέφουμε στην Ελλάδα: στις 14 Δεκεμβρίου 2007, σε περίπου 10 μέρες από τώρα, θα γίνει τελικά η εκδίκαση της υπόθεσης του Αντώνη Τσιπρόπουλου, που έπεσε θύμα μιας εντελώς παράλογης «λογοκρισίας». Όπως αναφέρει στο site του:

Ύστερα από μεγάλο χρονικό διάστημα αναμονής, ανακοινώθηκε επιτέλους η νέα ημερομηνία εκδίκασης της υπόθεσης blogme.

14 Δεκέμβρη 2007, ώρα 9πμ ,Κτήριο 9, στο Πρώτο Τριμελές Πλημμελειοδικείο Αθηνών της πρώην σχολής Ευελπίδων.

Περιττό να πω πως όποιος μπορεί ΠΡΕΠΕΙ να πάει και να στηρίξει τον Αντώνη. Αν δεν θέλει αύριο μεθαύριο να λογοκριθεί ο ίδιος επειδή κάποιος τρίτος έχει άκρες και (νομίζει πως) μπορεί να κάνει ότι θέλει. Σκεφτείτε ότι θα μπορούσατε πολύ εύκολα να είστε εσείς στην θέση του τώρα. Χρειάζεται την υποστήριξη μας, όπως θα την χρειαζόσασταν και σεις στην θέση του.